Doğalgaz Tesisat Borusu
Doğal gaz iletimi amaçlı yer altı ve yer üstü borular kullanılmaktadır. Bu borular kullanıldığı yerlerde, çevre şartları ve etkilerine yeterli dayanımı sağlaması gerektiği gibi kullanım ihtiyacına ideal ve optimum maliyet şartlarını yerine getirmelidir. Uygun şartların belirlenmesi çeşitli tecrübe ve birikimler sonucu, farklı standartları ortaya çıkarmıştır. Ülkemizde doğal gaz sektöründe kullanılan çeşitli borular belirli standartlara makul olarak kullanılır.
Yer altı ve yer üstü olarak kullanılan çelik borular, TS EN ISO 3183 ve eşdeğer API 5L ile ASTM A53 ve ASTM A106 gibi standartlara makul olarak kullanılmaktadır. Dikişsiz bakır borular TS EN 1057+A1 standardına göre kullanılmaktadır. Polietilen borular, TS EN 1555-1, TS EN 1555-2, TS EN 1555-3+A1 standartlarına makul olarak kullanılmaktadır. Kalite belgelerine buradan ulaşabilirsiniz.
Bükülebilir hortum tipi borular TS EN 15266 ve TS 10670 standartlarına makul olarak kullanılmaktadır. İncelemekte olduğunuz doğalgaz sektöründe kullanılmakta olan TS EN ISO 3183 standartlı çelik borular standart içeriği olarak API 5L standardı ile eşdeğerdir. Bu eşdeğer standartlara makul borular farklı kalite ve şartname seviyelerini sağlamaktadır. Çelik boruların bünyesindeki malzeme farklılıkları, üretim tekniklerindeki farklılıklar, çeşitli kalite seviyelerine ulaşmasını sağlar.
Doğal gaz tesisat boruları farklı sınıflandırmalar içermektedir. Tesisat içerisinde kullanılan hatların istasyon ya da servis kutusu sonrası ve öncesi konumları ve gereklilikleri farklı biçimde sınıflandırmalarına neden olmuştur.
Doğal Gaz Borularının Özelikleri
–Doğal gaz borularının et kalınlığı TS 301 kapsamında yer alan borulara göre daha kalın yapıdadır.
-Boruların mukavemet değerleri ile kimyasal içeriği kaynaklanmaya en uygun sacdan elde edilir.
-İç çapaklar alınır ve kaynak dikişli olan borularda gerilme gidermesi için boru tümüyle tavlanır.
-Doğal gaz borularına et kalınlığı toleransları diğer boru türlerine göre daha hassastır. % 1,5 (su borusunda % 10)
-Tesisatlar da boru bağlantı kaynakları vidalı ve flanşlı olabilir.
-Hatalı olan ürünlerin hurdaya ayrılabilmesi için kaynak dikişleri radyografik muayene (floroskopi) metodu ve ultrasonik muayene metodu ile test edilir.
-Doğal gaz tesisatında kullanılan borulara hidrostatik basınç uygulanır. Ayrıca borular magnetik testten geçirilir. Bu sayede borunun sızdırmazlığı ve metalografik yapısında herhangi bir hata bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
Kaliteleri
|
Kimyasal Bileşim (%)
|
|
|
Standart Karşılığı
|
ERDEMİR
Kalite No
|
C(2) max.
|
Si max
|
Mn(2)
max.
|
P max.
|
S max.
|
V max.
|
Nb max.
|
Ti max.
|
Diğer
|
Karbon(1)
Eşdeğeri (%)
|
|
Standart
|
Spesifikasyon Seviyesi(11)
|
Kalite
|
CE ııw
max.
|
CEpcm
max.
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L210 / A
|
9030
|
0.22
|
–
|
0.90
|
0.030
|
0.030
|
–
|
–
|
–
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L245 / B
|
9035
|
0.26
|
–
|
1.20
|
0.030
|
0.030
|
(3)(8)
|
(3)(8)
|
(3)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L245N / BN
|
9036(12)
|
0.24
|
0.40
|
1.20
|
0.025
|
0.015
|
(8)
|
(8)
|
0.040
|
(5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L290 / X42
|
9042
|
0.26
|
–
|
1.30
|
0.030
|
0.030
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L290N / X42N
|
9043(12)
|
0.24
|
0.40
|
1.20
|
0.025
|
0.015
|
0.06
|
0.05
|
0.040
|
(5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L290M / X42M
|
9044(12)
|
0.22
|
0.45
|
1.30
|
0.025
|
0.015
|
0.05
|
0.05
|
0.040
|
(5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L320 / X46
|
9046
|
0.26
|
–
|
1.40
|
0.030
|
0.030
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L320N / X46N
|
9047(12)
|
0.24
|
0.40
|
1.40
|
0.025
|
0.015
|
0.07
|
0.05
|
0.040
|
(3) (5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L320M / X46M
|
9048(12)
|
0.22
|
0.45
|
1.30
|
0.025
|
0.015
|
0.05
|
0.05
|
0.040
|
(3) (5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L360 / X52
|
9052
|
0.26
|
–
|
1.40
|
0.030
|
0.030
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L360M / X52M
|
9053(12)
|
0.22
|
0.45
|
1.40
|
0.025
|
0.015
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L390 / X56
|
9056
|
0.26
|
–
|
1.40
|
0.030
|
0.030
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L390M / X56M
|
9057(12)
|
0.22
|
0.45
|
1.40
|
0.025
|
0.015
|
(3)
|
(3)
|
(3)
|
(5) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L415 / X60
|
9060
|
0.26(7)
|
–
|
1.40(7)
|
0.030
|
0.030
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L415M / X60M
|
9061(12)
|
0.12(7)
|
0.45(7)
|
1.60(7)
|
0.025
|
0.015
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(6) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L450 / X65
|
9065
|
0.26(7)
|
–
|
1.45(7)
|
0.030
|
0.030
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L450M / X65M
|
9066(12)
|
0.12(7)
|
0.45(7)
|
1.60(7)
|
0.025
|
0.015
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(6) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L485 / X70
|
9070
|
0.26(7)
|
–
|
1.65(7)
|
0.030
|
0.030
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(9)(10)
|
–
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L485M / X70M
|
9071(12)
|
0.12(7)
|
0.45(7)
|
1.70(7)
|
0.025
|
0.015
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(6) (9)
|
0.43
|
0.25
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L555M / X80M
|
9080(12)(13)
|
0.12(7)
|
0.45(7)
|
1.85(7)
|
0.025
|
0.015
|
(4)
|
(4)
|
(4)
|
(6) (9)
|
0.43(7)
|
0.25
|
Açıklamalar
1) Ürün analizinde % C < 0,12 ise C eşdeğeri, CEpcm % = C+(Si/30)+(Mn/20)+(Cu/20)+(Ni/60)+(Cr/20)+(Mo/15)+(V/10)+5B formülüne göre belirlenir.
Eğer döküm analizinde B, %0,0005 den daha az ise, yukarıdaki formülde B değeri dikkate alınmamalı ve CEpcm formülü de sıfır olarak düşünülmelidir.
Ürün analizinde % C > 0,12 ise C eşdeğeri, CEııw % = C+(Mn/6)+(Cr+Mo+V)/5+(Ni+Cu)/15 formülüne göre belirlenir ERDEMİR’de Karbon Eşdeğeri döküm analizine bağlı olarak test sertifikasında belirtilmekte ve ürün analizinde de garanti edilmektedir. (PSL2)
2) Standartta belirtilen C değerindeki her %0.01 azalmaya karşılık, Mn değeri %0.05 artırılır. Bu durumda Mn değeri; – 9030, 9031,9035, 9036, 9042, 9043, 9044, 9046, 9047, 9048, 9052, 9053 kaliteler için max %1,65, – 9056, 9057, 9060, 9061,9065, 9066 kaliteler için max %1,75, – 9070, 9071,9080 kalite için max %2.00 olabilir.(PSL1)(PSL2)
3) Nb, V ve Ti miktarlarının toplamı max. %0.15 olmalıdır.(PSL1)(PSL2)
4) Aksi belirtilmedikçe, Nb,V ve Ti miktarlarının toplamı max. %0.15 olmalıdır.(PSL1)(PSL2)
5) 5- Aksi belirtilmedikçe, 9036, 9043, 9044, 9047, 9048, 9053, 9057 kalitelerde % Cu: max 0.50, % Ni: max 0.30, % Cr: max 0.30, % Mo: max 0.15 olmalıdır.(PSL2)
6) Aksi belirtilmedikçe, 9061,9066, 9071,9080 kalitelerde % Cu: max 0.50, % Ni: max 0.50, % Cr: max 0.50, % Mo: max 0.50 olmalıdır, ek olarak 9080 kalite ise % Ni: max 1.00 olabilir. (PSL2)
7) Aksi belirtilmedikçe bu değerler geçerlidir.(PSL1)(PSL2)
8) Aksi belirtilmedikçe Nb+V toplamı max. %0.06 olmalıdır. (PSL1)(PSL2)
9) Aksi belirtilmedikçe B ilavesi yapılmaz ve B miktarı maksimum %0,0010 olabilir. (PSL1)(PSL2)
10) % Cu: max 0.50, % Ni: max 0.50, % Cr: max 0.50, % Mo: max 0.15 olmalıdır.(PSLI)
11) PSL2 kalitelerde 14.00 mm kalınlık üzeri siparişler görüşmeye tabidir.(PSL2)
12) Bu kalite ürünler tam durgun olarak üretilmektedir. Bu nedenle Al/N minimum 2:1 oranındadır.
13) Bu kalite sadece İsdemir tesislerinde üretilmektedir.
Ham Petrol ve Doğal Gaz Hatları İçin Boru İmalatına Uygun Çelikler Standart: API 5L-18 / EN ISO 3183:2012
|
Mekanik Özellikler
|
|
|
Standart Karşılığı
|
ERDEMİR
Kalite No’6’
|
Re N/mm2 (kg/mm2)
|
Rm’1’
N/mm2 (kg/mm2)
|
R JR t0,5 m
|
A50′2’ ‘%)
|
Darbe (3)’4’
|
|
Sıcaklık
|
KVP
C min.
|
|
Standart
|
Spesifikasyon
Seviyesi(5)
|
Kalite
|
min.
|
max.
|
min.
|
max.
|
max.
|
min.
|
°C
|
J
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L210 / A
|
9030
|
210
|
–
|
335
|
–
|
–
|
36
|
–
|
–
|
|
(21.5)
|
–
|
(34.2)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L245/ B
|
9035
|
245
|
–
|
415
|
–
|
–
|
30
|
–
|
–
|
|
(25.0)
|
–
|
(42.3)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L245N / BN
|
9036
|
245
|
450
|
415
|
655
|
0.93
|
30
|
0
|
40
|
|
(25.0)
|
(45.9)
|
(42.3)
|
‘66.7’
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L290 / X42
|
9042
|
290
|
–
|
415
|
–
|
–
|
30
|
–
|
–
|
|
(29.6)
|
–
|
(42.3)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L290N / X42N
|
9043
|
290
|
495
|
415
|
655
|
0.93
|
30
|
0
|
40
|
|
(29.6)
|
(50.6)
|
(42.3)
|
‘66.7’
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L290M / X42M
|
9044
|
290
|
495
|
415
|
655
|
0.93
|
30
|
–
|
40
|
|
(29.6)
|
(50.6)
|
(42.3)
|
(66.7)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L320 / X46
|
9046
|
320
|
–
|
435
|
–
|
–
|
28
|
–
|
–
|
|
(32.6)
|
–
|
(44.4)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L320N / X46N
|
9047
|
320
|
525
|
435
|
655
|
0.93
|
28
|
0
|
40
|
|
(32.6)
|
(53.6)
|
(44.4)
|
(66.7)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L320M / X46M
|
9048
|
320
|
525
|
435
|
655
|
0.93
|
28
|
–
|
40
|
|
(32.6)
|
(53.6)
|
(44.4)
|
(66.7)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L360 / X52
|
9052
|
360
|
–
|
460
|
–
|
–
|
27
|
–
|
–
|
|
(36.7)
|
–
|
(46.9)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L360M / X52M
|
9053
|
360
|
530
|
460
|
760
|
0.93
|
27
|
0
|
40
|
|
(36.7)
|
(54.1)
|
(46.9)
|
(77.5)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L390 / X56
|
9056
|
390
|
–
|
490
|
–
|
–
|
25
|
–
|
–
|
|
(39.8)
|
–
|
(50.0)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L390M / X56M
|
9057
|
390
|
545
|
490
|
760
|
0.93
|
25
|
0
|
40
|
|
(39.8)
|
(55.6)
|
‘50.0)
|
(77.5)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L415 / X60
|
9060
|
415
|
–
|
520
|
–
|
–
|
24
|
–
|
–
|
|
(42.3)
|
–
|
‘53.1)
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L415M / X60M
|
9061
|
415
|
565
|
520
|
760
|
0.93
|
24
|
0
|
40
|
|
(42.3)
|
(57.6)
|
‘53.1’
|
(77.5)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L450 / X65
|
9065
|
450
|
–
|
535
|
–
|
–
|
24
|
–
|
–
|
|
(45.9)
|
–
|
‘54.6’
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L450M / X65M
|
9066
|
450
|
600
|
535
|
760
|
0.93
|
24
|
0
|
54
|
|
(45.9)
|
(61.2)
|
‘54.6’
|
(77.5)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL1
|
L485 / X70
|
9070
|
485
|
–
|
570
|
–
|
–
|
22
|
–
|
–
|
|
(49.5)
|
–
|
‘58.2’
|
–
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L485M / X70M
|
9071
|
485
|
635
|
570
|
760
|
0.93
|
22
|
0
|
68
|
|
(49.5)
|
(64.8)
|
‘58.2’
|
(77.5)
|
|
API 5L / EN ISO 3183
|
PSL2
|
L555M / X80M
|
9080
|
555
|
705
|
625
|
825
|
0.93
|
22
|
0
|
68
|
|
(56.7)
|
(72.0)
|
‘63.8’
|
(84.2)
|
AÇIKLAMALAR
1)Bu değerler borudan enine yönde alınan test numunelerine uygulanmakla birlikte, ERDEMİR üretim pratiklerinde sıcak banttan enine yönde alınan test numunelerinde garanti edilmektedir. (PSL1)(PSL2)
2)Tabloda verilen yüzde uzama değerleri d(kalınlık) > 12,7 mm kalınlıklar için geçerlidir. Bunun altındaki kalınlıklarda yüzde uzama değeri; A50 (%) = 1940 Axc0-2 / U0-9 (Axc: Kesit alanı, mm2; U: Minimum çekme dayanımı, N/mm2) formülüne göre hesap edilir. (PSL1)(PSL2)
3)PSL2 spesifikasyonuna uygun olarak talep edilen kalitelerde darbe testi 6mm altında yapılmamaktadır. 6mm ve üzeri kalınlıklarda 9036, 9043, 9044, 9047, 9048, 9053 kalitelerinde darbe testi yapılmadan garanti edilmekte ancak isteğe bağlı olarak da yapılabilmekte, 9057, 9061,9066, 9071,9080 kalitelerde ise darbe testi gerçekleştirilmektedir.
4)PSL2 spesifikasyonuna uygun olarak talep edilen kalitelerde tüm kalınlıklarda DWTT testi görüşmeye tabi olarak yapılır, 0 °C de en az %85 sünek kırılma yüzey alanı garanti edilerek sonuçları test sertifikasından ayrı olarak belirtilir.(PSL2) sonuçları test sertifikasından ayrı olarak belirtilir(PSL2).
5)Yapılacak olan boru tipi, çapı ve borudan yapılan testin yönüne bağlı olarak, rulo ile borudan yapılan çekme testleri sonrasında farklılıklar(azalma veya artışlar) olabilmektedir.
Bu nedenle, müşterilerimizin bu durumu göz önüne alarak üreteceği boruya göre en uygun kaliteyi seçmesi önerilmektedir. ERDEMİR, API spesifikasyonlarında belirtilen mekanik özellikleri sadece sıcak haddelenmiş bantta enine yönde yapılan testlerde garanti etmektedir (PSL1)(PSL2).
Turkish 
English